Kontakt
Strona główna
22-01-2004
Zbliża się 60 rocznica akcji bojowej żołnierzy AK "Pegaz" (przed tym "Agat", a później "Parasol") przeciwko gen. SS i Policji na dystrykt warszawski: Franzowi Kutscherze, mianowanemu na to stanowisko 25 IX 1943 r. przez samego Himmlera, z opinią "znakomitego fachowca w zwalczaniu podbitych narodów" Fr. Kutschera rozwinął w Warszawie akcję terroru, polegającego m.in. na publicznych egzekucjach. Tygodniowo ginęło ok. 300 Polaków, z czego cześć w egzekucjach na ulicach Warszawy. Kierownictwo walki Podziemnej Polskiego Państwa podziemnego przekazało decyzję likwidacji Kutschery kierownictwu Dywersji Komendy Głównej Armii Krajowej, której szefem był Emil Fieldorf, ps. "Nil". Wykonaniem akcji zajął się oddział do zadań specjalnych noszący wówczas kryptonim "Pegaz", dowodzony przez cichociemnego, kpt. Adama Borysa, ps. "Dyrektor" ("Pług", "Pal"). Akcja odbyła się w dniu 1 lutego 1944 r. w Alejach Ujazdowskich przy budynku nr 23 (w pobliżu ul. Pięknej). W akcji tej wzięło udział 9 żołnierzy (w tym 2 kierowców wozów odwodowych, służących do szybkiego wycofania się z miejsca akcji) i 3 łączniczki. Zadaniem łączniczek było przekazanie, w sposób przed tym ustalony, informacji dotyczących samochodu, który przyjeżdżał po hitlerowskiego generała, jak tez tego, że wsiadł on do samochodu i samochód ruszył. Sygnały przechodziły od "Kamy", stojącej naprzeciw budynku, gdzie mieszkał Kutschera do "Dewajtis", która przekazała je dalej do "Hanki", co zauważyli jednocześnie i "Lot", dający hasło rozpoczęcia akcji, jak też "Miś" ruszający wozem. Miał on bardzo trudne zadanie- zatarasowanie drogi wjazdu do budynku Al. Ujazdowskie 23, w którym mieściła się siedziba dowództwa SS i Policji na dystrykt warszawski. "Miś" doprowadził do zderzenia obu wozów i zatrzymania samochodu wiozącego kata Warszawy. W tym momencie w Alejach rozpoczęła się walka, w wyniku której ciężko ranni zostali: "Lot" - Bronek Pietraszewicz, dowódca akcji i "Cichy" - Marian Senger oraz lżej ranni: "Miś" - Michał Issajewicz i "Olbrzym" - Henryk Humięcki. Zaczęto wycofywać się w stronę ulicy Chopina, gdzie czekały na nich samochody. Wszystkich rannych zabrał "Sokół". Ostatni wskoczył do auta "Juno", osłaniający ogniem z pistoletu maszynowego odwrót kolegów. Zdrowi odjechali samochodem prowadzonym przez "Bruna" - Bronisława Hellwiga. Lekarz "Pegaza", dr "Maks" - Jan Dworak, zdecydował, iż ranni zostaną odwiezieni do szpitala Maltańskiego przy ulicy senatorskiej. Tam opatrzono głowę "Misia" i zatrzymano rannego "Olbrzyma". Ciężko rannych wymagających natychmiastowej operacji, zawieziono na Pragę, do szpitala Przemienienia Pańskiego, do budynku przy ulicy Sierakowskiego (w głównej części szpitala leżeli ranni żołnierze niemieccy). W szpitalu tym operowano obu cięzko rannych - Lota i "Cichego". Po pozostawieniu rannych w szpitalu "Juno" - Zbigniew Gęsicki i "Sokół" - Kazimierz Sott wracali samochodem przez most Kierbedzia na lewostronną część Warszawy, gdzie znajdował się garaż oddziału. Zostali osaczeni przez Niemców, otworzyli ogień z broni maszynowej i nie widząc innej drogi odwrotu- skoczyli do Wisły. Nie trudno jest trafić do dwóch postaci, płynących w lodowatej wodzie... Wiadomo było, że po walce w Alejach i zlikwidowaniu wysokiego rangą funkcjonariusza hitlerowskiego, Niemcy rozpoczną poszukiwania ewentualnych rannych w szpitalach warszawskich. Dlatego dowódca oddziału, kpt. "Pług", wyraził zgodę na odbicie rannych ze szpitala, czego dokonała, w tym samym dniu w godzinach popołudniowych, grupa żołnierzy późniejszego "Parasola". Akcja ta udała się bez konieczności użycia broni palnej. Obydwu rannych umieszczono w innych szpitalach. Stan ich był bardzo ciężki. "Lot" ( Bronisław Pietraszewicz) zmarł 4 lutego 1944 r., "Cichy" (Marian Senger) - 6 lutego 1944r. Po pogrzebie "Lota" represje okupanta spotkały nie tylko lekarzy nim się opiekujących, ale również właściciela zakładu pogrzebowego, który zajął się pochówkiem. *** Wspominając śmierć naszych Kolegów, a zarazem kontynuując tradycję rozpoczętą przed wieloma laty przez zmarłą w grudniu 1998 r. Matkę "Lota", ś,p. Wandę Pietraszewiczową, w dniu 31 stycznia br., w przeddzień rocznicy akcji, odprawiona zostanie o godz. 17.00 Msza Św. za zmarłych i zaginionych uczestników akcji: "Lota", "Cichego", "Juno" i " Sokoła". Modlić się będziemy w Katedrze polowej Wojska Polskiego przy ul. Długiej w Warszawie. Myśli nasze ogarniać będą też uczestników tej akcji, poległych w akcjach późniejszych, w Powstaniu Warszawskim lub zmarłych śmiercią naturalną. Byli to: - "Ali" - Stanisław Huskowski, zginął 11 VII 1944 r. podczas odwrotu po akcji na Koppego; - "Olbrzym" - Henryk Humięcki, zginął 27 VIII 1944 r. na Starym Mieście; - "Bruno" - Bronisław Hellwig, zmarł 22 VII 1945 r. z ran odniesionych w akcji na Stamma; - "Kruszynka" - Zdzisław Poradzki, zmarł w 1952 roku; - "Hanka", - Anna Szarzyńska - Rewska, zmarła w 1970 r; - "Żbik" - Jan Kordulski, zmarł w 1988 r. Pamiętać też będziemy o dowódcy Kedywu Komendy Głównej Armii Krajowej, gen. Emilu Fieldorfie ps. "Nil" (któremu podlegał oddział "Agat" - "Pegaz", późniejszy "Parasol"). "Nil" był sądzony w PRL-u, w fikcyjnym procesie ( w którym uczestniczyła mieszkająca obecnie w Anglii Helena Wolińska) i stracony skrytobójczo 24 lutego 1953 r. Wspominać będziemy również "Pługa" - płk Adama Borysa, cichociemnego, organizatora i dowódcę oddziału do zadań specjalnych Komendy Glłównej AK "Agat" - "Pegaz" - "Parasol", represjonowanego, aresztowanego w PRL-u w latach 50- tych (zmarł w 1986 r.) oraz "Rayskiego" - Aleksandra Kunickiego (zmarł w 1986 r.), szefa służby wywiadu oddziału, w latach 50 -tych więzionego, skazanego na karę śmierci, ułaskawionego, a następnie zrehabilitowanego. Pamiętać tez będziemy o wszystkich, mających swój udział w organizacji i przebiegu tej akcji. Przewodnicząca Komisji Historycznej i Współpracy z Młodzieżą Środowiska Żołnierzy bat. "Parasol" przy ŚZŻAK Red. Maria Stypułkowska - Chojecka "Kama" Program uroczystości zawiązanych z 60-tą rocznicą akcji "KUTSCHERA" 31.01.2004 - godz. 17.00 - uroczysta Msza św. w Katedrze Polowej WP z udziałem pocztów sztandarowych 01.02.2004 - godz.11.00 - składanie kwiatów przy kamieniu w Alejach Ujazdowskich 23, w miejscu walki żołnierzy bat parasol - godz. 11.20 - składanie kwiatów i zapalenie zniczy w miejscu rozstrzelania warszawiaków w dniu 2.II.1944 r. (al.Ujazdowskie przy ul.Chopina) - godz.11.45-12.00 - most Śląsko- Dąbrowski, zrzucenie dwóch wiązanek kwiatów w miejscu skoku do Wisły "Juno" i "Sokoła" (d.most Kierbedzia) - godz. 12.45- ul.Słowackiego 38/46, składanie kwiatów przy tablicy pamiątkowej na budynku, w którym mieszkał "Lot" - godz. 13.00-13.30 - Piastów, ul. Zb.Gęsickiego "Juno", składanie kwiatów, zapalenie zniczy. - godz. 13.30-14.00 - spotkanie w Izbie Harcerskiej w Piastowie Ponadto zostaną złożone kwiaty i zapalone znicze na grobach uczestników akcji na cmentarzu wojskowym. Przewodnicząca Komisji Historycznej i Współpracy z Młodzieżą W Środowisku Żołnierzy bat. "Parasol" Red. Maria Stypułkowska-Chojecka "Kama"
